6. Sınıf Fen ve Teknoloji / Bileşke Kuvvet

Bir cisme etki eden iki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete bileşke kuvvet ya da net kuvvet denir. Bileşke kuvvet R ile net kuvvet ise F_net ile gösterilir.

Bileşke kuvveti oluşturan kuvvetlere bileşen kuvvetler ya da bileşenler denir. Bileşen kuvvetler F₁, F₂, … ile gösterilir.

▪ Bir cisme iki ya da daha fazla kuvvet etki ediyorsa cisim daima bileşke kuvvetin doğrultusunda ve yönünde hareket eder.

a) Aynı Doğrultulu ve Aynı Yönlü Kuvvetlerin Bileşkesi :

Aynı doğrultulu ve aynı yönlü kuvvetlerin bileşke kuvvetinin büyüklüğü, kuvvetlerin büyüklüklerinin toplamına eşittir. Bir cisme uygulanan kuvvetin büyüklüğünün arttırılması için cisme uygulanan kuvvetlerle aynı yönlü kuvvetler uygulanır.

Bileşke Kuvvetin Elemanları :

1- Uygulama Noktası : Kuvvetlerin uygulama noktası ile aynı.

2- Yönü : Kuvvetlerin yönü ile aynı.

3- Büyüklüğü (Şiddeti) : Kuvvetlerin büyüklüklerinin toplamına eşit.

4- Doğrultusu : Kuvvetlerin doğrultusu ile aynı.

(*)	F1	F2	R (Fnet)
Doğrultu	Doğu–Batı	Doğu–Batı	Doğu–Batı
Yön	Doğu	Doğu	Doğu
Büyüklük	F1	F2	F1 + F2

ÖRNEKLER :

1- Halat çekme oyununda takımdaki her bir kişi birbirleri ile aynı yönlü ve doğrultulu kuvvet uygularlar.

2- Bir aracı harekete geçirmek isteyen kişiler birbirleri ile aynı yönlü kuvvet uygularlar.

3- Bir masayı itmeye veya çekmeye çalışan iki kişi birbirleri ile aynı yönlü kuvvet uygularlar.

4- At arabasını çeken iki at (veya kağnıyı çeken öküzler) birbirleri ile aynı yönlü kuvvet uygularlar.

b) Aynı Doğrultulu ve Zıt Yönlü Kuvvetlerin Bileşkesi :

Aynı doğrultulu ve zıt yönlü kuvvetlerin bileşke kuvvetinin büyüklüğü, kuvvetlerin büyüklüklerinin farkına eşittir. Bir cisme uygulanan kuvvetin büyüklüğünün azaltılması için cisme uygulanan kuvvetlere zıt yönlü kuvvetler uygulanır.

Bileşke Kuvvetin Elemanları :

1- Uygulama Noktası : Kuvvetlerin uygulama noktası ile aynı.

2- Yönü : Büyük kuvvet yönünde.

3- Büyüklüğü (Şiddeti) : Kuvvetlerin büyüklüklerinin farkına eşit.

4- Doğrultusu : Kuvvetlerin doğrultusu ile aynı.

(*)	F1	F2	R (Fnet)
Doğrultu	Doğu–Batı	Doğu–Batı	Doğu–Batı
Yön	Batı	Doğu	Doğu
Büyüklük	F1	F2	F2 – F1

ÖRNEKLER :

1- Halat çekme oyununda iki takım birbirlerine aynı doğrultulu fakat zıt yönlü kuvvetler uygularlar.

2- Bilek güreşi yapan iki kişi birbirlerine zıt yönlü kuvvet uygularlar.

3- Köpeğini çekmeye çalışan çocuk ve köpek birbirlerine zıt yönlü kuvvet uygularlar.