7. Sınıf Fen Bilimleri Mayoz Bölünme konu anlatımı

 

 Hücre üzerinden hem mitoz bölünme hem de mayoz bölünme gerçekleşmektedir. Bu bölünmelerin birbirinden farklı görevleri bulunur. Ancak ortak şekilde mayoz ve mitoz bölünme canlılar için büyük bir öneme sahiptir. Şimdi mayoz bölünme nasıl gerçekleşiyor ve görevleri nelerdir bakalım.

 Mayoz Bölünme

 Mayoz bölünme eşeyli üreyen canlılarda meydana gelmektedir. Bu işlem sırasında ana hücre bölünmek suretiyle, üreme hücresi olan gametler meydana gelir. Gametler mayoz bölünme üzerinden oluşmaktadır. Yani gametlerin oluşması için yapılan hücre bölünmesine mayoz bölünme denmektedir.

 Not: Mayoz bölünmenin temel amacı eşeyli üreyen canlılarda kromozom sayısının sabit tutmak ve kalıtsal çeşitliliğe artırmaktır.

 Eşeyli üreme: Erkek ve dişi hücrelerin bir araya gelmesi ile beraber ortaya bireylerin oluşması eşeyli üreme olarak bilinmektedir. Bu konuda eşeyli üremenin temeli mayoz bölünmedir. Eşeyli üreme gerçekleştiği esnada ata canlıdan gelen kalıtsal bilgiler aynı şekilde yavru canlıya aktarılır.

Not: Eşeyli üreme üzerinden mayoz bölünme ile kalıtsal bilgiler Ata canlıdan yavru canlıya geçer. Fakat görünüş ve kalıtsal açıdan yavru canlıdan farklıdır.

 Mayoz bölünme iki farklı aşama üzerinden gerçekleşir. Bunlardan biri mayoz 1 ve diğeri ise mayoz 2 işlemidir. Şimdi bu aşamaları sırasıyla ele alalım ve nasıl gerçekleştiğine bakalım.

 Mayoz 1:

 Aşamalı olarak ele aldığımız vakit mayoz 1 şu şekilde gerçekleşir;

 - Hücre bölünmek için hazırlık gerçekleştirir.

 - DNA kısalıp kalınlaşmak suretiyle kromozomları meydana getirir. Bu noktada en önemli özellik parça değişimidir. Yani dünya çapında bilinen ismiyle (Crossing over) şeklindedir. Bu noktada kromozomlar arasında parça değişimi gerçekleşir. Yani anne ve babadan gelen homolog kromozomlar kıvrılmak suretiyle bir araya gelir.

 - Homolog kromozomlar hücrenin tam orta kısmında tek sıra halinde dizilmektedir.

 - Daha sonra homolog kromozomlar zıt kutuplara doğru çekilir. Bu çekilme ile beraber kromozom sayısı yarıya düşer.

 - Ardından sitoplazma bölünmesi ile beraber 2 yeni hücre oluşumu sağlanır.

- Bu işlem tamamlandıktan sonra mayoz 1 ile beraber hemen arkasından mayoz 2 aşaması başlar.

 Mayoz 2:

 Mayoz 2 evresi daha çok mitoz bölünmeye benzer şekilde gerçekleşir.

 - Kromozomlarda yer alan kardeş kromatitler birbirlerinden ayrılır.

 - Bu işlem neticesinde hücreler yeniden bölünme yaşadığı için toplamda 4 hücre oluşumu sağlanır.

 Böylece mayoz bölünme 1 ve 2 aşaması ile beraber biterek sonlanır.

 Not: Mayoz bölünme sayesinde bitki ile hayvanlar açısından üreme oluşumu sağlanmış olur. Bu doğrultuda dişi ve erkek üreme hücreleri olan sperm ve yumurta bir araya gelmek suretiyle tekrar 2n oluşumunu sağlar.

 Böylece tüm bu işlemler ile beraber aşamalar üzerinden nesiller boyunca bilgi aktarımı değişmeden kromozom sayısı korunmuş olur.

 Ayrıca mayoz bölünme ile yeni canlıda kalıtsal çeşitlilik üzerinden farklı özellikler ortaya çıkar.

 Mayoz bölünmenin farklı özellikleri bulunmaktadır ve mayoz 1 ile mayoz 2 üzerinden bu özellikler ortaya çıkar

 - Eşey ana hücrelerinde görülür. (Sperm ve yumurta ana hücreleri)

 - Üreme hücresi (gamet) oluşumu gerçekleşir.

 - Hayvanlarda sperm ve yumurta ile beraber bitkilerde ise yumurta ve polen oluşumu sağlanır.

 - Mayoz bölünme sonucunda 4 yeni hücre oluşumu gerçekleşir.

 - Mayoz bölünme kapsamında kromozom sayısı sabit tutulur.

 - Eşeyli üremenin temelini oluşturan en önemli yapıdır.